PISA topshiriqlari asosida o‘quvchilarda tadqiqotchilik ko‘nikmalarini shakllantirish
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17345873Ключевые слова:
tadqiqotchilik ko‘nikmasi, so‘rovga asoslangan ta’lim, ilmiy savol, izlanish, ishlab chiqish, piramida, bilimlar ko‘prigi, 3I.Аннотация
Mazkur maqolada o‘quvchilarda tadqiqotchilik ko‘nikmalarini shakllantirish orqali ularning PISA xalqaro
baholash dasturlaridagi tabiiy fan yo‘nalishidagi topshiriqlarni bajarish natijadorligini oshirish masalasi yoritilgan. Globallashuv
sharoitida shiddat bilan rivojlanib borayotgan davr davlat va jamiyat oldiga dolzarb va keng qamrovli zamonaviy
talablarni qo‘ymoqda. Olamshumul strategik maqsadlarga erishish, yangi marralarni zabt etish, rivojlangan davlatlar
qatoridan o‘rin olish uchun mamlakatlarda bilimli, tajribali va zamonaviy fikrlaydigan yuksak salohiyatli kadrlar hamda
mutaxassislarning o‘rni beqiyosdir. PISA xalqaro baholash dasturining natijalari asosida dunyo mamlakatlari o‘quv dasturlaridagi
talablar doirasida o‘quvchilarning o‘z bilim va ko‘nikmalarini hayotiy vaziyatlarda qo‘llash, fikrlash va muloqot
qilish qobiliyatlariga baho beriladi. Biroq xalqaro baholash dasturlari, xususan PISA natijalari shuni ko‘rsatadiki, ko‘plab
o‘quvchilar ilmiy tushunchalarni real hayotiy vaziyatlarga qo‘llashda qiyinchiliklarga duch kelmoqdalar.
Maqolada so‘rovga asoslangan ta’lim (inquiry-based learning) va loyiha asosidagi faoliyat uyg‘unlashtirilib, o‘quvchilarning
ilmiy savollar qo‘yish, oddiy tajribalarni loyihalash va ma’lumotlarni tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantirishga
e’tibor qaratilgan. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, tadqiqotchilik ko‘nikmalarini tizimli rivojlantirish o‘quvchilarning muammoli
vaziyatlarni hal qilish qobiliyatini, tanqidiy fikrlashini va PISA tipidagi topshiriqlarga bo‘lgan ishonchini sezilarli darajada
oshiradi. Shuningdek, ushbu maqolada o‘quvchilarda tadqiqotchilik ko‘nikmasini rivojlantiruvchi “3I”, “Savollar piramidasi”
va “Bilimlar ko‘prigi” metodlari haqida fikr yuritilib, tabiiy fanlar bo‘yicha topshiriq namunalari keltirilgan
Библиографические ссылки
1. Ismailov A., Tog‘ayeva G. va boshqalar. (2019). Xalqaro tadqiqotlarda o‘quvchilarning tabiiy fanlar bo‘yicha savodxonligini
baholash metodik qo‘llanma. – Toshkent: Sharq nashriyoti, 2019-yil.
2. Bybee, R. W. (2013). The Case for STEM Education: Challenges and Opportunities. Arlington, VA: NSTA Press.
3. Harlen, W. (2010). Principles and Big Ideas of Science Education. Hatfield: Association for Science Education.
4. OECD. (2019). PISA 2018 Assessment and Analytical Framework. Paris: OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/
b25efab8-en
5. OECD. (2020). PISA 2018 Results (Volume VI): Are Students Ready to Thrive in an Interconnected World? Paris:
OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/d5f68679-en
6. Pedaste, M., Mäeots, M., Siiman, L. A., de Jong, T., van Riesen, S. A. N., Kamp, E. T., ... & Tsourlidaki, E. (2015).
Phases of Inquiry-Based Learning: Definitions and the Inquiry Cycle. Educational Research Review, 14, 47–61. https://
doi.org/10.1016/j.edurev.2015.02.003
7. Rocard, M., Csermely, P., Jorde, D., Lenzen, D., Walberg-Henriksson, H., & Hemmo, V. (2007). Science Education
Now: A Renewed Pedagogy for the Future of Europe. Brussels: European Commission.
8. Tytler, R. (2007). Re-imagining Science Education: Engaging Students in Science for Australia’s Future. Camberwell,
Victoria: Australian Council for Educational Research.
9. Zohar, A., & Barzilai, S. (2013). A Review of Research on Metacognition in Science Education: Current and Future
Directions. Studies in Science Education, 49(2), 121–169. https://doi.org/10.1080/03057267.2013.847261
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIMI JURNALI
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
