Oiladagi zo‘ravonlik: sabablari, oqibatlari va psixologik yondashuvlar
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.16033621Ключевые слова:
Oiladagi zo‘ravonlik, jismoniy va ruhiy tazyiq, psixologik yordam, kognitiv-hulqiy terapiya, oilaviy psixoterapiya, gender tenglik, ijtimoiy profilaktika, zo‘ravonlik oqibatlari, reabilitatsiya markazlari, huquqiy himoyaАннотация
Ushbu maqola oilaviy muhitda sodir bo‘layotgan zo‘ravonlik holatlarini chuqur psixologik tahlil qilishga
bag‘ishlangan. Unda zo‘ravonlikning asosiy turlari – jismoniy, ruhiy, jinsiy va iqtisodiy shakllari alohida ko‘rib chiqiladi. Har
bir tur o‘ziga xos ifoda shakllari va jamiyatga yetkazadigan salbiy oqibatlari bilan ajralib turadi. Maqolada zo‘ravonlikning
kelib chiqishiga sabab bo‘luvchi ijtimoiy, madaniy, shaxsiy va psixologik omillar kompleks tarzda yoritilgan. Xususan,
oiladagi notinch muhit, o‘zaro ishonchning yo‘qligi, alkogol va giyohvandlik vositalarining haddan tashqari iste’moli, bolalikda
o‘tkazilgan travmatik tajribalar va gender tengsizligi kabi omillar doimiy zo‘ravonlik holatlariga olib kelishi mumkinligi
asoslab berilgan. Shuningdek, maqolada oilaviy zo‘ravonlikning individual va ijtimoiy oqibatlariga ham chuqur e’tibor qaratiladi.
Jabrlanuvchilarda uchraydigan depressiya, xavotir, psixologik izolyatsiya, o‘z-o‘zini past baholash kabi holatlar bilan
birga, bolalar ruhiyatida yuzaga keladigan xavfli sindromlar, ularning ijtimoiy moslashuviga salbiy ta’sir va tajovuzkorlik
xatti-harakatlarining shakllanishi keng yoritilgan. Maqolaning muhim jihatlaridan biri – muammoni hal etishga qaratilgan
zamonaviy psixologik yondashuvlar tahlilidir. Jumladan, kognitiv-hulqiy terapiya, oilaviy psixoterapiya, psixo-ta’limiy dasturlar
va reabilitatsiya markazlari faoliyati haqida aniq tavsiyalar keltirilgan. Mazkur yondashuvlar jabrlanuvchilarni ruhiy
tiklash, zo‘ravon shaxslarning agressiyasini boshqarish, oilaviy muloqotni tiklash va sog‘lom munosabatlarni shakllantirishga
xizmat qiladi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatadiki, oiladagi zo‘ravonlikni bartaraf etishda faqat huquqiy choralar
emas, balki keng qamrovli psixologik va ijtimoiy yondashuvlar muhim rol o‘ynaydi. Shuning uchun maqolada oilaviy
tinchlikni mustahkamlashda ilmiy asoslangan, barqaror va insoniy qadriyatlarga tayanadigan yondashuvlar taklif etilgan
Библиографические ссылки
Abdurahmonova, M. (2021). Oila va ijtimoiy munosabatlar psixologiyasi.
Sattarova, D.E. (2020). “Oilaviy muammolar va ularni psixologik yondashuvlar orqali hal etish”. // Psixologiya va hayot,
№2, 45–52-betlar.
Karimova, G.T. (2019). Psixologik maslahat va psixoterapiya asoslari.
World Health Organization (WHO). (2021). Violence Against Women: Prevalence Estimates 2018. Geneva: WHO
Publications. https://www.who.int/publications/i/item/violence-against-women-prevalence-estimates
American Psychological Association (APA). (2020). Intimate Partner Violence and Mental Health.
https://www.apa.org/topics/violence/partner
Bandura, A. (1973). Aggression: A Social Learning Analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
Walker, L.E. (1979). The Battered Woman. New York: Harper & Row.
Krug, E.G., Dahlberg, L.L., Mercy, J.A., Zwi, A.B., & Lozano, R. (Eds.). (2002). World Report on Violence and Health.
Geneva: World Health Organization.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIMI JURNALI
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
