O‘zbek tilida rang bildiruvchi leksik birliklarning tarixiy-etimologik tahlili
DOI:
https://doi.org/10.5281/Ключевые слова:
Rang, leksik birliklar, tarixiy-etimologik tahlil, semantik tahlil, ramziy ma’no, “qora”, “oq”, “qizil”, “ko‘k”, turkiy yodgorliklar, Devonu lug‘otit-turk, Qutadg‘u bilig, Alpomish dostoni, Alisher Navoiy, Zahiriddin Muhammad Bobur, Berlin va Kay nazariyasi, etnosemantika.Аннотация
Ushbu maqolada o‘zbek tilida rang bildiruvchi leksik birliklarning tarixiy-etimologik shakllanishi, semantik
rivoji va ramziy yuklamasi ilmiy jihatdan tahlil etiladi. Qadimgi turkiy yodgorliklar, jumladan, “Devonu lug‘otit-turk”,
“Qutadg‘u bilig”, “Alpomish” dostoni, hamda Alisher Navoiy va Zahiriddin Muhammad Bobur asarlaridagi ranglarga oid
birliklar asosida rang tushunchasining madaniy-estetik va axloqiy qiymati yoritilgan. “Qora”, “oq”, “qizil”, “ko‘k” kabi asosiy
rang birliklarining etimologik ildizlari, ularning metaforik va ramziy ma’nolari o‘zbek xalq tafakkuri, urf-odatlari hamda
ijtimoiy qadriyatlari bilan bog‘liq holda izohlangan. Berlin va Kayning ranglar bo‘yicha universal nazariyasi, shuningdek,
Yevropa tilshunosligidagi tadqiqotlar bilan qiyosiy tahlil orqali o‘zbek tilidagi rang birliklarining universallik darajasi va
o‘ziga xosligi ko‘rsatib beriladi. Maqolada tarixiy-qiyosiy, etimologik va semantik tahlil metodlari asosida o‘zbek tilining
madaniy va leksik boyligi ochib beriladi
Библиографические ссылки
Mahmud Koshg‘ariy. Devonu lug‘otit-turk. – Toshkent: Sharq, 2006.
Yusuf Xos Hojib. Qutadg‘u bilig. – Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi NMIU, 2007.
Алишер Навоий. Наводир ун-ниҳоя. МАТ. II-том. – Тошкент: Фан, 1987. – 620 б.
Berlin, Brent; Kay, Paul. Basic Color Terms: Their Universality and Evolution. – Berkeley: University of California Press,
Bobur, Zahiriddin Muhammad. Boburnoma. – Toshkent: Fan, 1993.
Alpomish (epik doston). – Toshkent: G‘afur G‘ulom nomidagi NMIU, 2009.
Isroilova, S. “Ko‘k rangining etimologiyasi va etnopragmatik tahlili”. – O‘zbek tili va adabiyoti, 2022, №3, – B. 101–106.
Xo‘rojiddinova, Muattar. “O‘TILda sifatlar tasnifi va rang bildiruvchi birliklar”. – Filologiya masalalari, 2021, №4, – B.
–16.
Wierzbicka, Anna. Understanding Cultures Through Their Key Words: English, Russian, Polish, German, and Japanese.
– New York: Oxford University Press, 1996.
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2025 MAKTABGACHA VA MAKTAB TA’LIMI JURNALI
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution» («Атрибуция») 4.0 Всемирная.
